1920, Paul Klee

"Art does not reproduce the visible; rather, it makes visible."

Twee weken terug bezocht ik “The EY exhibition Paul Klee, Making visible” in Tate Modern in London. Ondanks de drukte en de kleine formaten is het me gelukt dit op een selectieve manier te doen en met de verbeelding voorop.Enkele werken trokken me echt letterlijk aan. En ik weet precies waarom. Ze schonken me wat ik nodig had op dat moment. Of bij uitbreiding, waar ik zo vaak naar verlang. En dat is harmonie, schoonheid, orde, variatie, speelsheid en beweging. Kunst als tegengewicht van de werkelijkheid zeg maar.  Eén van de zeven functies van kunst zoals beschreven in “Art as Therapy”: REBALANCING (door Alain de Botton en John Armstrong, uitgegeven door The School of Life).

En nu ik, na wat afstand te hebben genomen van het werk, me verder informeer over de man Paul Klee (1879 – 40) en zijn leven, begrijp ik dat dit ook elementen zijn die sterk aanwezig waren in zijn leven.

Als zoon van een excentrieke muziekleraar (piano, orgel, viool & zang) en een zangeres studeerde hij zowel muziek als teken- en schilderkunst. Gedurende zijn hele leven werkte hij als betaalde violist, als extra inkomstenbron naast zijn inkomsten als leraar en kunstenaar. Hij huwde een pianiste die op haar beurt werkte als pianolerares. Ritme, muzikaliteit en speelsheid zijn duidelijke elementen in zijn werken.

Ik vind het ook fijn te lezen dat Paul Klee een dagboek bij hield en vanaf zijn 32^ste een handgeschreven cataloog maakte van al zijn werken. Als dat geen teken is van behoefte aan orde en schoonheid.

Klee wordt geprezen om zijn variatie en inventiviteit. In Picasso vond hij de aanmoediging verder te gaan met het experimenteren met perspectief en ruimte. In 1930 krijgt Klee als eerste levende Europese schilder een solo expositie in het MOMA in New York waar 65 werken worden getoond. Naar mijn gevoel werd zijn oeuvre toen terecht omschreven door René Crevel als “a complete museum of the dream”.

In 1932 bezoekt hij een omvangrijke Picasso retrospectieve in Kunsthaus Zurich. Hij was gefascineerd door Picasso maar behoedde zich ook voor zijn krachtige impact op het artistieke landschap. Zodanig dat hij gedurende verschillende jaren contact met het Picasso oeuvre vermeed. Maar vermoedelijk wordt hij hierdoor toch uitgedaagd om op groter formaat te beginnen werken.

Gedurende het vroege nazitijdperk in Duitsland wordt hij tegengewerkt waardoor hij beslist naar zijn geboorteland Zwitserland terug te keren en er na 5 jaar de Zwitserse nationaliteit te krijgen (1939). Hij leeft er de laatste periode van zijn leven in een erg conservatieve artistieke cultuur. In 1940 overlijdt hij aan een ongeneeslijke ziekte.

 

“Colour possesses me. I don’t have to pursue it. It will possess me always, I know it. That’s the meaning of this happy hour: colour and I are one. I am a painter.” (Paul Klee)

 

Fire in the evening, 1929

Lowlands, 1932

Two Emphasized Layers, 1932

Fire at fullmoon, 1933

New Harmony, 1936