Over de 17de eeuwse, de Moderne en de hedendaagse vrouwelijke kunstenaars

Het MSK heeft terug een sterke expo neergezet met “Modernisme. Belgische abstracte kunst en Europa (1912 – 1930)” die focust op de diverse uitingen van abstractie. Om de Belgische historische avant-garde te illustreren komen naast beeldende kunst ook architectuur, toegepaste kunst, typografie, fotografie, film, muziek, literatuur en theater aan bod. Een echte aanrader op veel gebieden.

In het gezelschap van mijn zesjarig dochtertje heb ik de expo bezocht met de verbeelding voorop en verleid door het gevarieerde visuele spel. En ik heb een held ontdekt, een vrouwelijke dan nog, haar naam is Marthe Donas en haar werk is verbluffend indrukwekkend. Haar werk schittert er naast René Magritte (1898 – 1967) en Georges Vantongerloo (1886 – 1965)

Portret Marthe Donas (1885-1967)

Marthe Donas, Kubistische kop, 1917, potlood op papier, privéverzameling

 Rene Magritte, De naaister, 1924, olieverf op doek, privéverzameling

 Georges Vantongerloo, studie nr. III, 1919-20, Museum voor Schone Kunsten Gent

Van oorsprong Antwerpse, ontdekt Marthe Donas tijdens de Eerste Wereldoorlog in Parijs het cubisme en de moderne kunst. Ze keert er terug na een verblijf in Nice, en vertoeft er als lid van de groep Section d’Or, in de artistieke kringen rond Archipenko, Larionow, Gleizes, Survage en Van Doesburg. Ze flirtte met het Franse postkubisme in de figuur van Alexander Archipenko. Door resoluut te kiezen voor een buitenlands avontuur onttrok ze zich aan de Belgische kunstscène waar het laatsymbolisme en –impressionisme tot 1914 de bovenhand hadden.

Rond 1920 wordt haar werk tentoongesteld in verschillende Europese steden zoals Berlijn en Parijs. Al gauw gebruikt ze pseudoniemen zoals Tour Donas en Tour D’Onasky gezien de moeilijkheid carrière te maken als vrouw in dit voornamelijk mannelijke milieu. Ondanks dit succes moest ze wegens geldgebrek terugkeren naar haar ouders. Ze stopt gedurende vele jaren met schilderen wegens de moeilijke en onstabiele situatie. In het geboortejaar van haar dochter Francine (1931) begint ze opnieuw te schilderen.

Vandaag bestaat er geen twijfel meer over het belang van haar werk en positie als kunstenaar. Marthe Donas is de eerste vrouwelijke vertegenwoordiger van de abstracte schilderkunst in België. In de catalogus van de Société Anonyme, een uitmuntende kunstverzameling van Katherine Dreier, bewaard in de Yale University in de V.S., noemt Dreier Marthe Donas ‘the first woman abstract painter’. Michel Seuphor noemt haar werk quasi abstract kubisme en rekent haar bij de pioniers van de avant-gardekunst.

Marthe werkte dan wel bepaalde tijd onder een speudoniem. In de 17de eeuw was dat nog niet aan de orde als vrouw. Er loopt momenteel een onderzoek naar de echtheid van 20% van Johannes Vermeer (1632 – 1675) zijn oeuvre.  De vraag die op tafel ligt, is of het mogelijk is dat deze werken geschilderd werden door zijn dochter Maria na het overlijden van haar vader als bron van inkomsten na het faillissement dat moeder en dochter erfden? En wat zou het verschil in waarde betekenen tussen een Johannes en een Maria Vermeer? En waarom werd Maria achter gesloten deuren door haar vader opgeleid? Veel vragen en voorlopig geen sluitende antwoorden. Eén van de argumenten pro Maria voor het werk “meisje met rode hoed” is de zeer herkenbare starende blik die zo typisch is voor een schilder die zichzelf portretteert vanuit het spiegelbeeld, ook te zien bij Parmigianino, Rembrandt en Frida Kahlo.

Vermeer, meisje met rode hoed, c. 1665-1666, olieverf op doek, 23.2 x 18.1 cm., The National Gallery of Art, Washington D.C., U.S.A.

En hoe zit het vandaag met de positie van vrouwelijke kunstenaars op de internationale kunstmarkt? Momenteel is er een duidelijke interesse onder verzamelaars en kunsthandelaars om ondergewaardeerde vrouwelijke artiesten te ontdekken. De handtekening van een vrouwelijke kunstenaar is lang het teken geweest van “een koopje”. Mannen binnen dezelfde artistieke kunststroming kunnen makkelijk tien keer meer krijgen voor hun werken dan vrouwen. De prijzen van vrouwelijke kunstenaars zijn altijd achterop gebleven. Of dit nu te verklaren is door verschil in talent, seksisme of gebrek aan promotie is een interessante discussie. Maar er komt de laatste jaren toch stilletjes aan wat schot in de zaak. Negen van de tien top openbare verkopen van vrouwelijke kunstenaars dateren van de afgelopen vijf jaar. Met recordprijzen gedurende de laatste twee jaar. Opmerkelijk is dat hun kunst vaak door machtige en uitzonderlijk welstellende vrouwen wordt gekocht zoals Madonna, Barbara Streisand en Wal-Mart erfgenaam Alice Walton.

Ik kan me alleen maar inbeelden hoe spannend het voor Maria en Marthe moet zijn geweest.

Bronnen:

 

 

6 reacties op “Over de 17de eeuwse, de Moderne en de hedendaagse vrouwelijke kunstenaars

  1. Hey, k heb toevallig ook net die expo bezocht, met mijn dochter van 10. Ben het helemaal eens met jou: knappe expo, en inderdaad mooi werk van Marthe Donnas! Vrouwelijke kunstenaars stonden toen nog dikwijls in de schaduw van een papa-kunstenaar of een man-kunstenaar. Goed dat ze nu zelf wat meer erkenning krijgen!

    1. Dag Bart, een ideetje, een portretserie van de actuele Belgische vrouwelijke kunstenaars?

  2. Die ‘kubistische kop’ uit 1917 van Marthe Donas is een prachtstuk …

  3. […] eerste vrouwelijke abstracte schilder in België gedurende een zekere tijd onder een pseudoniem. Voor vrouwelijke artiesten was het lang niet overal eenvoudig. Toch waren sommigen vast net zo getalenteerd als de grote meesters. Denk maar aan het vermoeden […]

  4. Marthe Donas Museum, in Ittre (Waals Brabant)

    En ce moment, 2 salles d’exposition Possibilité de visionner un DVD (français, sous-titré néerlandais) puis de compléter la visite par les tableaux exposés. Un parcours de toute l’oeuvre de M Donas.
    Ouvert les samedis et dimanches, de 14h à 18h (en été.) ou sur rendez-vous (0471/21 63 88)
    Entrée gratuite le 1er dimanche de chaque mois

    1. Un grand merci pour ces infos. Charlotte

Laat een reactie achter op Charlotte Reactie annuleren

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *