Fictie

Fictie is vaak straffer dan de realiteit. En toen ik een poos terug even genoeg vakboeken had gelezen, werd het terug tijd voor verhalen. Even verrijkend, even leerrijk. En zo werd ik meegenomen in “Mijn strijd”, de zesdelige autobiografische romanreeks van de Noorse schrijver Karl Ove Knausgard. Na “vader” en “liefde”, geniet ik momenteel van “zoon”. “Nacht” ligt klaar en “schrijver” en “vrouw” staan op mijn verlanglijst.

De serie leest als een opmerkelijk zelfonderzoek dat uitmondt in een algemeen beeld van de huidige samenleving met aandacht voor de sociale en historische context. De schrijnende eerlijkheid van Knausgard roept bij elke lezer erkenning op durf ik te vermoeden. En dat zijn er veel, miljoenen verspreid over de wereld. Want intussen heeft de succesvolle auteur een soort van popster status gekregen. Zijn eerlijkheid in de reeks is bijna choquerend omdat we zo gewend zijn geraakt aan een valse schijnwereld. Knausgard voelt als een vriend op mijn boekenplank. Tijdens het lezen zie ik hem. Graag. En ik heb de illusie dat hij mij ook ziet. Ook graag.

Hij beheerst de kunst in heel verstaanbare taal de meest opmerkelijke vaststellingen en gedachten te omschrijven. Je waant je in Noorwegen dankzij de beeldrijke omschrijving van de landschappen. Maar ook in het hoofd, het hart en de ziel van deze bijzondere (opgroeiende) man. Met zijn ambitie om een veelgelezen schrijver te worden en zijn honger naar fictie én waarachtigheid. Een moelijke combinatie die aan de basis ligt van zijn reeks. Uit “Liefde”:

De laatste jaren had ik mijn geloof in de literatuur steeds meer verloren. Ik las en dacht: dit is iets wat iemand heeft verzonnen. Misschien kwam het omdat we volledig bezeten waren van fictie en verhalen. Dat het aan een inflatie onderhevig was. Waar je ook keek, overal zag je fictie. Al die miljoenen pockets, boeken met harde kaft, dvd’s en tv-series, het ging allemaal over verzonnen mensen in een verzonnen maar waarheidsgetrouwe wereld. Het nieuws in de krant, op de tv en op de radio had precies dezelfde vorm, ook documentaires hadden dezelfde vorm, ook dat waren verhalen, en dan maakte het geen verschil of waar ze over gingen echt gebeurd was of niet. Het was een crisis, ik voelde het in elke vezel van mijn lijf, in mijn bewustzijn breidde zich een zekere verzadiging, iets ranzigs uit, niet op de laatste plaats omdat de kern in al die fictie, waar of niet waar, gelijkheid was en de afstand tot de werkelijkheid onveranderlijk. Dat ze overal hetzelfde zag, dus. Datzelfde, onze wereld, werd een serieproduct. Het unieke, waar iedereen het over had, werd daarmee opgeheven, bestond niet, was een leugen. Daarmee te leven, met het besef dat alles net zo goed anders had kunnen zijn, was om wanhopig van te worden. Het lukte me niet meer te schrijven, het ging niet, bij elke zin stuitte ik weer op die ene gedachte: maar dit is toch iets wat je gewoon hebt verzonnen. Het heeft geen waarde. Wat verzonnen is heeft geen waarde, de documentaire heeft geen waarde. Het enige waarin ik waarde zag, wat nog steeds zin gaf, waren dagboeken en essays, datgene in de literatuur wat niet om een verhaal ging, niet over iets ging. Maar slechts uit een stem bestond, de stem van de eigen persoonlijkheid, een leven, een gezicht, een blik die je kon ontmoeten. Wat is een kunstwerk anders dan de blik op een ander mens? Niet boven ons, en ook niet onder ons, maar ter hoogte van onze eigen blik? Kunst kan niet collectief worden ervaren, niets kan dat, kunst is iets waarmee je alleen bent. Die blik ontmoet je alleen.”

2 reacties op “Fictie

  1. Ik ben deze zomer in Noorwegen op vakantie geweest en las tijdens die reis het 1120 bladzijden tellende ‘Max, Misha en het Tet-offensief” van de Noorse auteur Johan Harstad. Ook zo’n bekentenisroman die je met huid en haar oppeuzelt …

    1. Hey Philippe, ik heb genoten van je prachtige foto’s. Ze doen me nog meer zin krijgen Noorwegen te bezoeken. Ik onthou je leestip. Dank je. Hopelijk gaat het goed met je. groetjes Charlotte

Een reactie achterlaten

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *